مدل سازی اثرات کاربری اراضی روی پارامترهای کیفیت آب با استفاده از روش های رگرسیونی چند متغیره ols و gwr مطالعه موردی: در تعدادی از حوزه های آبخیز استان فارس

با توجه به این¬که روابط کاربری اراضی و کیفیت آب در هر منطقه متفاوت بوده و همبستگی مکانی بین آن¬ها متغیر می¬باشد. روش¬های رگرسیون چند متغیره حداقل مربعات معمولی (ols) قادر به محاسبه همبستگی مکانی نیست ولی روش رگرسیون وزنی¬جغرافیایی (gwr) قادر به محاسبه همبستگی مکانی موجود بین متغیرهای وابسته و متغیرهای مستقل می¬باشد. این تحقیق سعی دارد با مدل¬سازی مکانی، اثرات کاربری اراضی بر کیفیت آب را در تعدادی از حوزه¬های آبخیز استان فارس مورد بررسی قرار دهد که خلاء این مطالعه در تحقیقات داخل کشور به چشم می¬خورد. در این پژوهش ابتدا نقشه پوشش اراضی-کاربری اراضی (lulc) استان فارس با استفاده از تصاویر ماهواره¬ای لندست تهیه شد. با استفاده از روش طبقه¬بندی نظارت¬شده و الگوریتم حداکثر درست¬نمایی، نقشه lulc در ده کلاس شامل خاک لخت، مراتع، اراضی آیش، اراضی کشاورزی، باغات، مناطق مسکونی، جنگل، شوره¬زار، آب و بیرون¬زدگی سنگی تهیه شد. صحت کل نقشه تولید شده برابر 85/9 درصد و ضریب کاپا 0/82به¬دست آمد. سپس برای مدل¬سازی، از روش¬های رگرسیونی چند متغیره ols و gwr در بررسی روابط بین متغیرها استفاده شد، که تحلیل¬ها توسط پارامترهای کاربری اراضی به ¬عنوان متغیرهای مستقل و پارامتر کیفیت آب شامل کلسیم، کلر، هدایت الکتریکی، کربنات، بیکربنات، پتاسیم، منیزیم، سدیم، اسیدیته، سختی کل، نسبت جذب سدیم، سولفات، و باقیمانده خشک به ¬عنوان متغیر وابسته بررسی شدند. هر دو روش به¬منظور درک کارایی، انطباق مدل با داده¬ها و نتایج واقع¬بینانه توسط ضریب تعیین و معیار اطلاعات آکائیکه و شاخص موران و مقدار باقیمانده استاندارد مورد بررسی قرار گرفتند. r2 در روش gwr در تمام زیرحوزه¬های آبخیز بیشتر از مقدار 0/83بود و aicc و مقدار باقیمانده استاندارد در تمام پارامترهای کیفیت آب در روش gwr نسبت به روش ols کمتر بود. شاخص موران نیز خودهمبستگی مکانی کمتری در روش gwr نشان داد. بنابراین نتایج نشان داد که روش gwr دارای صحت بالاتر و برتری نسبی نسبت به روش ols در مدل¬سازی اثرات کاربری اراضی روی پارامترهای کیفیت آب می¬باشد.